Türkiye Cumhuriyeti
Başbakanlık Diyanet İşleri Başkanlığı
Din İşleri Yüksek Kurulu Başkanlığı

III. DİN ŞURASI KARARLARI SONUÇ BİLDİRGESİ

Avrupa Birliği ve Din​​

1. AB ülkelerinin her birinde devletin din ile ilişkileri farklı olduğundan Diyanet İşleri Başkanlığı ilgili ülkelerdeki vatandaşlarımıza yönelik din hizmetlerini yürütürken bu hususu göz önünde bulundurmalı, bu amaçla AB nezdinde konuyla ilgili gelişmeleri izleyecek ve gerekli temasları sağlayacak bir büro oluşturmalıdır.

2. AB ülkelerinde din dersleri ile ilgili yasal durum ve prosedür konusunda o ülkede yaşayan vatandaşlarımız bilgilendirilmeli ve yasalar çerçevesinde düzenli din eğitimi almaları konusunda kendilerine yardımcı olunmalıdır. İslâm’da kilise benzeri bir kurumlaşma olmadığından, bu ülkelerde kurumsal olarak dini temsil edecek cemaat kavramı yorumlanırken, İslam eğitiminin içeriğini dinin ana kaynaklarına dayalı sağlıklı dini bilginin ve onun üreticisi olan din bilginlerinin belirlediği ve bunun bir uzmanlık işi olduğu göz önüne alınmalıdır.

3. Avrupa Birliğinde yaşayan vatandaşlarımızın dini sorunlarının çözümlenmesinde, kurumsal olarak temsil edilebilen bir din mensubu olmaları önemlidir. Bu maksatla, DİTİB, ATİB ve benzeri sivil toplum kuruluşlarının, faaliyette bulundukları ülkelerde resmi makamlarca muhatap kabul edilebilmeleri için gerekli yapısal değişikliklerin gerçekleştirilmesi teşvik edilmelidir.

4. AB ülkelerinde vatandaşlarımız tarafından özellikle dini-sosyal hizmet amacıyla kurulan sivil toplum örgütlerinin işbirliği ve uyum içinde hizmet vermeleri teşvik edilmelidir.

5. Yurtdışındaki vatandaşlarımızın din ile ilgili sorunlarının çözüme kavuşturulmasında, ilgili ülkenin resmi ve dini organları, diğer İslam ülkelerinin kuruluşları ve sivil toplum örgütleriyle işbirliği imkânları aranmalı ve geliştirilmelidir.

6. Diyanet İşleri Başkanlığı, diğer din ve inanç mensuplarıyla diyalog ve işbirliğine açıktır; ancak kişilerin maddi, manevi ve psikolojik zaaflarından yararlanarak onlara başka bir din, mezhep veya inancın empoze edilmesi yönündeki faaliyetleri tasvip etmez.

7. Yurtdışında yaşayan vatandaş ve soydaşlarımızın, bulundukları toplumlara özgün kimlikleriyle uyum sağlayabilmeleri için onlara yönelik bir eğitim ve kültür politikasının ivedilikle geliştirilmesi, uygulanması ve takibi amacıyla daimi bir komisyon oluşturulmalıdır. Bu komisyonda, özellikle Dışişleri, Milli Eğitim, Kültür ve Turizm, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlıkları, Yüksek Öğretim Kurulu ve Diyanet İşleri Başkanlığı temsilcileri ile İlahiyat ve Eğitim Fakültelerinden konu ile ilgili uzmanlar yer almalıdır.

8. Diyanet İşleri Başkanlığının, Avrupa Birliği sürecinde ortaya çıkan gelişmeler doğrultusunda yükümlülüklerini yerine getirebilecek şekilde yapısal gelişimi için çalışmalar yapılmalıdır.

Din Hizmetleri

9. Yurtdışı din hizmetlerinin uyumlu yürütülmesi ve verimliliğinin artırılması için önce ülkeler bazında ihtiyaçlar belirlenmeli, daha sonra bunların özel olarak ele alınıp çözüme kavuşturulmasını sağlamak üzere, belli zaman aralıklarıyla düzenli toplantılar yapılmalıdır.

10. Diyanet İşleri Başkanlığı’nca veya Türkiye Diyanet Vakfı tarafından yurtdışı din hizmetleri konusunda bilgi üretecek, üretilen bilginin akışını sağlayacak, İslam Dininin doğru tanıtımını yapacak, Avrupa’da yaşayan Müslümanların dini, kültürel ve sosyal sorunlarını araştırıp çözümler üretecek, bunların yanında ihtiyaç duyulan alan araştırmalarını gerçekleştirecek bir araştırma merkezi kurulmalı ve bu merkezin ilahiyat fakülteleri ile koordineli çalışması sağlanmalıdır.

11. Yurtdışında gelişen yeni şartlar ve artan din hizmeti ihtiyacını karşılamak üzere din görevlisi kontenjanları artırılmalı, her konsolosluk bölgesinde oranın dilini bilen ve o ülke hakkında yeterli bilgisi olan bir rehber din görevlisi istihdam edilmelidir.

12. Yurt dışında yaşayan kadın vatandaşlarımızın ihtiyacı da dikkate alınarak, onlara din hizmeti sunmak, rehberlik yapmak ve sosyal etkinliklere daha fazla katılımlarını sağlamak amacıyla kadın din görevlilerinin sayısı arttırılmalı, kadınların karşılaştıkları dinî problemlerin çözümünde kadın perspektifinin daha etkin kılınması için gerekli düzenlemeler yapılmalıdır. Ayrıca kadınların her türlü ibadet ve dini aktiviteye katılmaları teşvik edilmeli ve bu amaçla gerekli ortamlar hazırlanmalıdır.

13. Yurtdışı din görevlilerinin sosyal haklarının iyileştirilmesi, kendilerinin ve ailelerinin sağlık sigortalarının yaptırılması ve oturma izinlerinin diğer devlet memurlarına uygulanan yöntemle alınması sağlanmalıdır.

14. Dini bayramların kutlanmasında birliği sağlamak ve ibadet vakitlerinin tam olarak oluşmadığı bölgelerdeki uygulamayı tespit etmek üzere, uluslararası bir toplantı düzenlenmelidir.

15. Yurtdışındaki vatandaşlarımızın dini bayramları topluca idrak edebilmelerinin sağlanması için, bayram günlerinin tatil sayılması konusunda gerekli girişimlerde bulunulmalıdır.

16. Yurt dışı din hizmetleri, her kademede öz denetime tabi tutulmalıdır.

Din Eğitimi ve Öğretimi

17. Türkiye din eğitim ve öğretimi konusunda önemli tecrübeye sahiptir. Bu tecrübenin dış ülkelerle paylaşımını geliştirecek ve destekleyecek tedbirler alınmalıdır.

18. Bireyin hak, sorumluluk ve beklentilerine günümüzde her zamankinden daha çok vurgu yapılmaktadır. Avrupa Birliği müktesebatının düşünce, vicdan ve din hürriyetini garanti altına alan lafız ve ruhu, Müslüman çocukların, kendi dinlerini öğrenme hakkını öngörmektedir. Dolayısıyla vatandaşlarımızın, İslam din dersleri konusunda okul ve ilgili kurumlar nezdinde duyarlı olmaları sağlanmalı, sahip oldukları yasal haklar konusunda bilgilendirilmelidir.

19. Dış ülkelerde din eğitimi konusundaki yasal düzenlemelerin farklılık göstermesi sebebiyle İslam dersi her ülke ve eyalette ayrı ele alınarak, mevcut imkânlar ve sorunlar bilimsel düzeyde irdelenmeli ve çözüm önerileri geliştirilmelidir.

20. Yurtdışında görevlendirilecek personel, temel yeterlikleri belirlenerek, gerek bilgi donanımı, gerekse muhataplarının akıl ve gönlüne hitap edebilme açısından kendilerini daha nitelikli hale getirecek, görev yapacakları ülkenin dilini öğrenip kültürünü ve hukuk yapısını tanıyacak düzeyde bir eğitime tabi tutulmalıdır. Bunun için mevcut eğitim merkezlerinden yararlanılmasının yanında, özel bir eğitim merkezi kurularak hizmet içi eğitim programları, kurslar ve seminerler düzenlenmeli, ayrıca geliştirilen uzaktan eğitim projeleri gibi yollarla, görevlilerin eğitim düzeylerinin yükseltilmesi sağlanmalıdır.

21. Öğretim etkinliklerinin, hayatla ilişkilendirilmesine özen gösterilmelidir. Çocuk en temel kazanımlarını ailede edindiğinden, yurt dışındaki ailelerin eğitimine yönelik çalışmalar yapılmalıdır.

22. Eğitimde bütüncül yaklaşıma uygun olarak; din derslerinde, zihinsel, duygusal ve bedensel yetenekler harekete geçirilmelidir. Aklın ve bilimin ışığında, çocuğun duygusal gelişimini dikkate alan bir program uygulanmalı ve ibadet ortamları ile tanışması sağlanmalıdır.

23. Ayrılıkları değil, birliktelikleri önceleyen bir İslam Dersi modeli desteklenmelidir. Bu ders Kur’an ve Sünnet merkezli, tüm dini anlayış ve yaşayışlara duyarlı, bireyi ve toplum hayatını dikkate alan, bilimsel yaklaşımı benimseyen, disiplinler arası çalışmalarla desteklenen bir niteliğe sahip olmalıdır.

24. Yurt dışındaki İslam din derslerinin dili ile ilgili tercih, duygusal ve politik değil, bilimsel bir zeminde ele alınmalıdır. Cami merkezli din eğitiminde, Türkçe’nin kullanılmasına özen gösterilmelidir. Okul ortamında yapılan eğitimde ise, tamamen Türk çocuklarının katıldığı din derslerinin, mümkün olduğu ölçüde, Türkçe olmasına gayret edilmelidir. Eğitim dili Türkçe olmadığı takdirde İslamî kavramların tam olarak aktarılabilmesi için gerekli tedbirler alınmalıdır.

25. Yurt dışındaki okullarda program dışı verilen Türkçe ve Türk kültürü dersleri içinde İslam dersine mutlaka yer verilmeli, bu ders için uygun bir öğretim programı hazırlanmalıdır.

26. Yurtdışındaki din hizmetleri için yetişmiş elemanlara acil ihtiyaç duyulduğu bilinmektedir. Yurt içindeki ihtiyaç da dikkate alındığında mevcut ilahiyat fakültelerimizin imkânları geliştirilmeli, fakültelerde yurt içi ve dışı için din dersi öğretmeni ve din hizmetleri personeli yetiştirmeye yönelik lisans ve yüksek lisans düzeyinde programlar açılmalıdır. Bu çerçevede yurt dışında orta öğrenimini tamamlamış Türk gençleri için İlahiyat Fakültelerinde kontenjanlar ayrılması ve buralardan mezun olanların yurtdışında istihdamı için gerekli girişimlerde bulunulmalıdır.

Dinî Yayınlar

27. Yurt dışına yönelik televizyon programlarının süresi ve sayısı artırılmalı, ayrıca kültür kazandırıcı yayınlara da ağırlık verilmelidir.

28. Diyanet İşleri Başkanlığı yurt dışı temsilciliklerinin, mahallinde dini ve kültürel yayınlar yapması teşvik edilmeli, Başkanlığın tecrübe birikimi ile ilahiyat alanındaki akademik bilgi birikiminin yurt dışı entelektüel çevrelerine sunulması için çalışmalar yapılmalıdır. Ayrıca Diyanet İşleri Başkanlığı’nın görev alanı ile ilgili olarak yurt dışında yapılan bilimsel çalışmalar, gönderilen rapor ve dokümanlar araştırmacıların istifadesine sunulmalıdır.

29. Başta Kur’an-ı Kerim olmak üzere, muhtelif dini kitapların batı dillerine çevrilmesi, çeşitli dillerde yazılı ve görsel yayın, interaktif CD, VCD, DVD, bilgisayar programları ve çocuklara yönelik bilgisayar oyunlarının hazırlanması için bir merkez kurulmalıdır.

30. Batı toplumu içinde Müslümanların muhatap olduğu hukukçu, tabip, güvenlik görevlisi, öğretmen gibi kesimlerin İslam ve Müslümanlar hakkında bilgilendirilmesi için gerekli yayın ve faaliyetler gerçekleştirilmelidir.

31. Diyanet İşleri Başkanlığı, İslâm ve Türk tarihi ile kurumları hakkında kitleleri doğru bilgilendirmek amacıyla kısa-uzun metrajlı filmler, çizgi filmleri, edebi yapıtlar, dini musiki ve diğer sanat eserlerinin hazırlanması hususunda, çalışmalar yapmalıdır. Bu çerçevede edebiyat, sanat ve müzik çevreleriyle işbirliği yolları aranmalıdır.

32. Vatandaşlarımızın manevi ihtiyaçlarının karşılanmasında Ahmet Yesevi, Mevlana Celaleddin-i Rumi, Hacı Bektaş-ı Veli ve Yunus Emre gibi örnek şahsiyetlerin dini ve ahlaki rehberliklerinden yararlanılmalı ve bu alandaki klasik birikimin insanlarımıza kazandırılması için gerekli çalışmalar yapılmalıdır.

Sosyal ve Kültürel Hizmetler

33. Yurtdışındaki vatandaşlarımızın, yerel imkanlardan daha etkin yararlanmalarını sağlamak amacıyla, eğitim, sağlık ve bakım ihtiyaçlarını karşılamak üzere, ana okulu, kreş, huzur evi, özürlülere yönelik rehabilitasyon merkezleri gibi kurumlar ve bu hizmetlere yönelik danışma birimleri oluşturulmasına öncülük edilmelidir.

34. Yurtdışı temsilcilikleri, evliliğin teşviki ve aile içinde yaşanan problemlerin çözümü için, sivil toplum kuruluşlarınca, aile hayatı ile ilgili eğitim ve rehberlik kursları düzenlenmesine önderlik etmeli, bu çerçevede aile danışma birimleri kurulmalıdır.

35. Diyanet İşleri Başkanlığınca yurtdışındaki vatandaşlarımız ile Türkiye ve İslâm dini hakkında bilgi almak isteyenlere yönelik inanç turizmi benzeri programlar düzenlenmeli, turizm rehberlerinin bu konuda eğitilmesi için teşebbüslerde bulunulmalıdır.

36. Dini, kültürel, sosyal ve benzeri ihtiyaçları karşılayacak, cami merkezli fiziksel ortamlar oluşturulmalı, bu konuda gerekli mimari ve estetik özen gösterilmelidir.

37. Yurtdışında ibadetlerin, özellikle Cuma ve bayram namazlarının edasında ve mezarlık temininde karşılaşılan sorunların giderilebilmesi için gerekli girişimlerde bulunulmalıdır.