Din Hizmetleri Genel Müdürlüğü Kuruluşu ve Tarihi Gelişimi

TARİHÇE

Başkanlığımız, kuruluşundan itibaren yürüttüğü hizmetlerde doğru bilgiyi, güzel ahlakı ve İslam'ın iki ana kaynağı olan Kur'an'ı ve sünneti esas almıştır. Bunun yanında tarihin imbiğinden geçen geleneği, Müslümanların on beş asırlık tecrübesini, amelî ve fikrî mirasını, günün gelişen ve değişen şartları çerçevesinde ihtiyaç ve beklentileri göz ardı etmeyen bir anlayışı benimsemiştir.

Bireysel farklılıkları gözeterek, insanları İslam'ın ortak paydasında sahih dini bilgiyle buluşturmayı amaç edinen Başkanlığımız, İslam dinine mensup her türlü inanış, dinî hayat tarzı, tutum ve davranışlara karşı eşit mesafede olmaya, aralarında herhangi bir derecelendirme ve kıyaslama yapmamaya, kadın, çocuk, genç, engelli gibi toplumun her kesiminin din hizmetlerinden yararlanabilmesini sağlamaya özen göstermektedir.

Din hizmeti, Diyanet İşleri başkanlığının asli görevidir.  Başkanlığımız, il, ilçe, belde, mahalle ve köy ölçeğinde ülkemizin her noktasında ibadet hizmetleri ile beraber toplumu din konusunda aydınlatmakta ve sahih dini bilgiyi vatandaşlarımıza en iyi şekilde sunmaya çalışmaktadır. Başkanlığımız halkımızı aydınlatma ve irşat görevini hutbe, vaaz ve dini içerikli sohbetler; basılı, süreli ve görsel yayınlar ile çeşitli vesilelerle düzenlediği konferans, panel, seminer ve sempozyum vb. ilmi toplantılarla yerine getirmektedir.

Din hizmetlerini sadece mabet ve ibadetle sınırlı görmeyen Başkanlığımız, anayasa ve kanunlar doğrultusunda, Yüce dinimiz İslam'ın mü'minlere yüklediği sorumlulukları, sosyal ve kültürel boyutlarını da kapsayacak şekilde sunmayı hedeflemektedir.

Başkanlığımızın din hizmetleri ile ilgili tarihçesine bakıldığında ilk defa, 1925-1926 yıllarına ait Devlet Salnamesi'nde; merkez teşkilatında Müessesat-ı Diniyye Müdürüyeti adıyla bir birim yer aldığı görülmektedir. 1929 yılında yürürlüğe giren 1452 sayılı Devlet Memurları Maâşatının Tevhid ve Teâdülüne Dair Kanun ile bu birimin adı, Dinî Müesseseler  Müdürlüğü olarak değiştirilmiştir.

8 Haziran 1931 tarih ve 1827 sayılı Bütçe Kanunu'nun 6. maddesi ile bütün cami ve mescidlerin  idaresi Vakıflar Genel Müdürlüğü'ne devredilince, Dinî Müesseseler Müdürlüğü de personeli ile birlikte adı geçen  Genel Müdürlüğe nakledilmiştir. Bu uygulama, 23 Mart 1950 tarihli ve 5634 sayılı kanun yürürlüğe girinceye kadar devam etmiştir. Söz konusu kanunla birlikte Hayrat Hademesi Müdürlüğü adıyla bu birim yeniden Başkanlık Merkez Teşkilatı bünyesinde yer almıştır. 1965 yılına kadar din hizmetleri bu müdürlük tarafından ifa edilmiştir.

633 sayılı Kanun'da Dinî Hizmetler ve Din Görevlilerini Olgunlaştırma Dairesi Başkanlığı yer almış, Olgunlaştırma Müdürlüğü ile Derleme ve Yayın Müdürlüğü bu birime bağlanmıştır. Mushafları İnceleme Kurulu Başkanlığı ve Döner Sermaye Saymanlığı da Derleme ve Yayın Müdürlüğü'ne bağlı birer şube olarak yer almıştır. 22.05.1971 tarihli ve 7/2511 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Dış Hizmetler Müdürlüğü oluşturularak söz konusu daireye bağlanmış, 14.06.1972 tarihinde Başkanlık onayı ile bu müdürlüğün ismi, Dış Hizmetler, Basın ve Halkla Münasebetler Müdürlüğü olarak değiştirilmiştir.

13.04.1976 tarihli ve 7/11680 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Başkanlığa verilen kadrolar arasında Dış Münasebetler Müdürlüğü kadrosu da yer almış ve bu adla yine bu daireye bağlanmıştır. 10.12.1976 tarihli ve 7/12998 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile bu daireye bağlı Hac İşleri Şubesi Müdürlüğü teşkil edilmiş ve dairenin hizmet alanı; yurtiçi ve yurtdışı din hizmetleri, din eğitimi, hizmet içi eğitim ve hac hizmetlerini kapsayacak şekilde genişletilmiştir.

26.04.1976 tarihli ve 1982 sayılı kanunla getirilen düzenlemede bu daire Dinî Hizmetler Dairesi ve Olgunlaştırma Dairesi olarak ikiye ayrılmış ve Derleme ve Yayın Müdürlüğü, Olgunlaştırma Dairesi Başkanlığına devredilmiştir. 04.01.1979 tarihinde Hac İşleri Müdürlüğü kurularak hac hizmetleri de bu birimin uhdesinden alınmıştır.

Nihayet, 14.12.1983 tarihli mükerrer Resmî Gazete'de yayımlanan 190 sayılı Genel Kadro ve Usûlü Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin eki olarak, 18.07.1984 tarihli ve 84/8360 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı'nın eki olan cetvelde belirtilen kadrolar ve 19.10.1984 tarihli ve 18540 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 3046 sayılı Bakanlıkların Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun'da adı geçen dairenin adı Din Hizmetleri Dairesi Başkanlığı olarak belirlenmiş ve daire İrşat Hizmetleri, Din Hizmetleri ve Vakit Hesaplama Şubesi Müdürlükleri'nden teşekkül ettirilmiştir.

01.07.2010 tarihli ve 6002 sayılı Diyanet İşleri Başkanlığı Kuruluş Ve Görevleri Hakkında Kanun İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'la Din Hizmetleri Genel Müdürlüğü kurulmuş ve bu kapsamda Genel Müdürlük bünyesinde İrşat Hizmetleri Daire Başkanlığı, Aile ve Dini Rehberlik Daire Başkanlığı, Cami Hizmetleri Daire Başkanlığı, Sosyal ve Kültürel İçerikli Din hizmetleri Daire Başkanlığı adıyla 4 daire başkanlığı oluşturulmuştur.

25.11.2016 tarihli ve 29899 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 2016/9492 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı'yla Din Hizmetleri Genel Müdürlüğü'ne bağlı Göç ve Manevi Destek Hizmetleri Daire Başkanlığı'nın kurulmasıyla Genel Müdürlük bünyesindeki daire başkanlığı sayısı 5'e çıkmıştır. Daire başkanlığı sayısının artmasıyla birlikte Başkanlığımızca sunulan din hizmetlerinin içeriği zenginleşmiş, sunulan hizmet alanları ve kapsamı genişlemiştir.

Genel Müdürlüğümüz bugün cami içi ve cami dışında, cezaevlerinden hastanelere, sevgi evlerinden kadın sığınma evlerine KYK'lardan gençlik merkezlerine STK'lardan pek çok kamu kurum ve kuruluşlarına varıncaya dek çok çeşitli alanlarda çok farklı kesimlere geniş bir yelpazede din hizmeti sunan bir birim haline gelmiştir.