Diyanet İşleri Başkanlığınca ilki 31 Ekim-02 Kasım 2003, ikincisi 05-07 Kasım 2004 tarihleri arasında düzenlenen ve geleneksel hâle gelen Dini Yayınlar Kongresinin üçüncüsü, 28-30 Ekim 2005 tarihleri arasında “Türkiye’de Çocuk Yayıncılığı” konusunu ele almak üzere Ankara’da gerçekleştirilmiştir.
“Türkiye’de Çocuk Yayıncılığı” konusunun ele alındığı III. Dinî Yayınlar Kongresinin amacı, çocuk yayıncılığının sorunlarını tespit ederek bunların giderilmesi için ortak bir zemin oluşturmak, çocuklara yönelik dinî yayınların kalitesini artırarak çocuk sorunlarının çözümüne katkı sağlamaktır. 49 bilim adamı ve araştırmacının katılımıyla gerçekleştirilen kongrede; çocuk yayıncılığının tarihsel gelişimi, çocuk yayınları ve din, görsel yayınlar ve çocuk konuları ile çocuklara kitabı sevdirme ve okuma alışkanlığı kazandırma, dinî kavramların çocuk diline aktarılması sorunu, çocuklara yönelik çeviri yayınlar ve çocuk yayınlarında arz-talep ilişkisi ve dağıtım sorunlarının değerlendirildiği sorunlar alanı ele alınmıştır. Kongreye, çocuk yayıncılığı yapan 20 yayınevi de gözlemci olarak katılmıştır.
Ayrıca kongrede, Ankara İl Millî Eğitim Müdürlüğü tarafından tespit edilen ve ilköğretim çağındaki 26 öğrencinin katılımıyla “Çocuk Oturumu” gerçekleştirilmiştir. Bu oturumda çocuklar, kendileriyle ilgili sorunları dile getirmiş ve oturumun sonunda, bilim adamı ve çocuk yazarları birer değerlendirme yapmıştır.
III. Dinî Yayınlar Kongresinin sonucunda aşağıda belirtilen konular karara bağlanmıştır:
1. Ülkemizde çocuklara yönelik yayınlar, Tanzimat döneminden itibaren belli bir ivme kazanmış ve gelişerek artmaya devam etmiştir. Ancak çocuk yayıncılığında, özellikle batı çocuk edebiyatının yakalamış olduğu seviye ile ülkemizdeki çocuk yayınlarının düzeyini karşılaştırmak mümkün değildir. Ülkemizdeki çocuk yayıncılığı, başta estetik yön olmak üzere niteliği ve etkisiyle diğer alanlardaki yayıncılığın da gerisindedir. Ülkemizdeki çocuk yayıncılığının seviyesinin geliştirilmesi amacıyla resmî kurumlarla özel kuruluşlar bilgi alışverişi ve dayanışma içinde olmalı, periyodik olarak istişare ve çalışma toplantıları düzenlemelidir.
2. Son yıllarda ülkemizde, çocuklara yönelik nitelikli dinî yayınların sayısında artış olmakla birlikte; çocuk yayıncılığında dinî konulara çağdaş dünya örneğinde olduğu gibi ciddiyetle yaklaşıldığını söylemek mümkün değildir. Bu yayınlarda dinî konulardan uzak durulmuş, ahlâkî değerler yüzeysel bir bakışla ele alınmış ve aile olgusuna gerekli özen gösterilmemiştir. Çocuk yayınlarında işlenen dinî konular, onların algı düzeyi ve psikolojisine uygunluk bakımından birtakım sorunlar içermektedir. Bunların giderilmesi amacıyla yazar, eğitimci, yayıncı, İlâhiyat Fakülteleri ve Diyanet İşleri Başkanlığı iş birliği içinde olmalıdır.
3. Yurt dışında yaşayan vatandaşlarımızın; Balkanlar, Kafkaslar ve Türk dünyasındaki soydaş ve dindaşlarımızın millî kimliklerini korumalarına katkı sağlamak amacıyla çocuklara eğitim ve kültür hizmeti sunmak, bu alandaki ihtiyaç ve beklentileri karşılamak için çocuk yayıncılığı son derece önemlidir. Ayrıca AB üyesi olmaya hazırlanan ülkemizde, toplumlar ve kültürler arası diyaloğun sağlıklı işlemesi bakımından çocuklara yönelik basılı, sesli ve görüntülü yayınlarla ilgili dünyadaki gelişmelerin yakından izlenmesi gerekir. Bu sebeple ülkemizdeki resmî ve özel bütün yayıncılar, yurt dışına yönelik çocuk yayınlarını da değerlendirmek üzere iş birliği içinde olmalıdır.
4. Çocuklara yönelik basılı, sesli ve görüntülü yayınlarda millî, manevî, ahlâkî ve moral değerleri benimsetici politikalar geliştirilmeli, çocuk psikolojisi dikkate alınarak hiçbir yayın türünde yozlaştırıcı temalar ve şiddet unsuruna yer verilmemelidir.
5. Çocuklara yönelik yayınlarda yeni bir anlayış ve söylem geliştirilmeli; onları güçsüz, öz güvensiz, soru sormaktan yoksun gören ve gösteren üslûptan vazgeçilerek yaratılış farklılıklarına ve kişisel özelliklerine saygı duyan, çeşitliliği ve çoğulculuğu hoşgören üslûplar benimsenmelidir.
6. Her türlü çocuk yayınında çocukların beden, zihin, hayal ve dil gelişimlerini gözeten bir tutum izlenmelidir. Yayınlarda yaş gruplarının ihtiyaç ve beklentilerine uygun ürün zenginliği ve çeşitliliği sağlanmalıdır.
7. İnsanların eşit ve özgür doğdukları gerçeğini yok sayan; cinsiyet, dil, ırk, renk, din gibi ayrımcılıkları doğuran, besleyen, pekiştiren; düşmanlık ve şiddeti özendiren yayınların önlenmesi ve etkisizleştirilmesi için yasal ve toplumsal tedbirler alınmalıdır.
8. Çocuk yayınlarında mesajların karmaşıklığı ve birden fazla mesajı bir seferde ve didaktik bir anlatımla sunmaya çalışmaktan vazgeçilmeli, özellikle görsel yayınlarda hedef kitle olan çocukların evre farklılıkları abartılmamalıdır.
9. Çocuk yayıncılığı yapan resmî ve özel yayınevleri, yıkıcı akımlar ve zararlı maddelere karşı çocukları bilgilendirici ve bilinçlendirici yayınlar yapmalıdır.
10. Genel olarak çocuk yayıncılığı, özel olarak çocuk edebiyatı, yayıncılığın ve edebiyatın temel gereklerinin ve ölçütlerinin altında bir düzeye düşürülmemelidir. Çocuk yayınlarında dilimizin incelik ve güzellikleri, deyim ve atasözleri çocuklara sevdirilmeli, çeviri yayınlar çocuk edebiyatçıları tarafından yapılmalı, edebiyatımızın klâsikleri uzmanlar tarafından çocukların diline kazandırılmalıdır.
11. Çocuklarda dinî duygunun sağlıklı gelişimi açısından dinî kavramların çocuk diline aktarılmasında din eğitimcileri, çocuk psikolog ve edebiyatçıları ortak çalışmalar yapmalıdır. Bu çerçevede Diyanet İşleri Başkanlığı, çocuklara yönelik resimli bir dinî kavramlar sözlüğü hazırlamalıdır.
12. Diyanet İşleri Başkanlığı, din konusunda toplumu aydınlatma görevi çerçevesinde çocuklara yönelik yayınlara özel bir önem vermektedir. Yeni nesillerin sağlıklı yetiştirilmesi, kimlik ve kişilik sahibi olabilmesi için dinî, millî, ahlâkî ve moral değerlerin onlara benimsetilmesi gerektiği, bunun sadece ailenin ve eğitim kurumlarının sorumluluğunda olmadığı; Başkanlığımız, diğer kurum ve kuruluşlar ile sivil toplum kuruluşlarının da bu konuda sorumlulukları olduğu açıktır. Buradan hareketle Başkanlığımız, din hizmeti ve yaygın din eğitimi faaliyetleri çerçevesinde çocuklara yönelik çeşitli dinî yayın projelerini başlatmıştır. Diyanet İşleri Başkanlığı, bu çalışmalarını hızlandırarak sürdürmelidir.
13. Diyanet İşleri Başkanlığı, Millî Eğitim Bakanlığı ve Kültür Bakanlığı gibi kamu kurumları, kaliteli yayın yapmakla birlikte çocuk yayınları alanında özel yayınevlerini yönlendirici projeler geliştirmeli ve onların ürettiği kaliteli yayınların daha geniş kitlelere ulaştırılması için destek vermelidir.
14. Bünyesinde Fen-Edebiyat veya Eğitim Fakültesi bulunan üniversiteler, “Çocuk Edebiyatı Anabilim Dalı” oluşturmalı ve “Çocuk Edebiyatı Araştırma Enstitüsü” kurmalıdır. Ayrıca Kültür Bakanlığı, araştırmacılara ve çocuklara yönelik “Çocuk Kütüphanesi” kurmalı ve internet ortamında çok kapsamlı “Çocuk Yayınları Sitesi” hazırlamalıdır. Belediyeler de “Gönüllü Çocuk Kütüphaneleri” oluşturmalı ve çocuklara kitap sevgisi kazandırmalıdır.
15. Başta Diyanet İşleri Başkanlığı Kütüphanesi ile Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Araştırmaları Merkezi Kütüphanesi (İSAM) olmak üzere çocuklara açık kütüphanelerde “Çocuk Kitapları” bölümü oluşturulmalıdır.
16. Devlet İstatistik Enstitüsü ve Kültür Bakanlığının web sitelerinde kitap istatistikleri güncelleştirilerek işlevsel hâle getirilmelidir.
17. Nitelikli ürünlerin çoğalması için kamu kurum ve kuruluşları ile sivil toplum kuruluşları, çocuk edebiyatı alanında ödüllü yarışmalar düzenlemeli ve çocuk edebiyatı yazarlarını teşvik etmelidir. Diyanet İşleri Başkanlığı da başta çocuk edebiyatı olmak üzere çeşitli alanlarda ödüllü yarışmalar düzenlemelidir.
18. Diyanet İşleri Başkanlığı, kongrede gündeme getirilen, çocuklara camileri tanıtma ve sevdirme amaçlı “çocuk vaazları” da denilebilecek dinî söyleşi projesine destek vermeli, İstanbul’da Sultanahmet Camii ile Ankara’da Kocatepe Camiinde haftada bir gün uzmanlar tarafından çocuk vaazları verilmelidir.
19. IV. Dinî Yayınlar Kongresinde, “Türk-İslâm Klâsikleri” konusu ele alınmalıdır.
DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI
